Familiedag 2002

Familiedag 2002 te Vorden

Familiedag 2002: SUCCESVOLLE VIJFDE FAMILIEDAG ROND THEMA "DE BOERDERIJ IN VERANDERING"

De vijfde familiedag was het op zaterdag 5 oktober 2002 al weer. Dit keer opnieuw in de grote zaal van het Dorpscentrum in Vorden, waar dagvoorzittter Ben Wagenvoort (Eefde) de in groten getale opgekomen gasten kon verwelkomen. De deelnemers van deze inmiddels traditie geworden familiedag was een breed programma voorgeschoteld rond het thema "De boerderij in verandering". Van het boerenleven van toen naar de hedentijdse problematiek van de reconstructie van het platteland, waardoor tal van boerderijen, vooral ook in de Gelderse Achterhoek, een andere bestemming moeten krijgen. De dag begon met een prachtig twee uur durend diaklankbeeld, waar we meegenomen werden naar het boerenleven van toen in de Gelderse Achterhoek. Verder werd een bezoek gebracht aan het op de voormalige boerderij van Jan en Diny Wagenvoort in Hengelo (Gld) ingerichte boerderij- en natuurmuseum De Lindenhof en de boerderij en recreatiebedrijf "t Olthof van een andere Jan Wagenvoort en echtgenote Henny in Warnsveld.

Na ontvangst met koffie was er een welkomstwoord van Ben Wagenvoort, die een toelichting gaf op het programma van de dag. Naast de hiervoor genoemde bezienswaardigheden was er in het Dorpscentrum een kunstzinnige fototentoonstelling rond het thema "glas", vervaardigd door Ab Wagenvoort uit Voorburg. Behalve Ab werden ook de presentatoren en samenstellers van het diaklankbeeld "Boernleavn van gistern", Fons Rouwhorst en Henk Graaskamp, welkom geheten. Verder had bestuurslid Gert Kuijt een expositie ingericht over de schrijver Maurits Wagenvoort en werden enkele 19e eeuwse schoolplaten getoond, waarvan de bijbehorende lesboekjes waren samengesteld door Hermanus Wagenvoort, de grootvader van Herman Wagenvoort (Den Haag), initiatiefnemer en oprichter van de Stichting Familie Wagenvoort.

Nazaten met andere familienamen
Ben herinnerde in zijn welkomstwoord aan de eerste familiedag in Wapenveld, toen het allemaal begon, nadat de Stichting was opgericht met als doel de herinnering aan het voorgeslacht in ere te houden en de band tussen de leden van de familie Wagenvoort te versterken. De Stichting telt nu ruim driehonderd begunstigers, verdeeld over het hele land en het buitenland, waar vooral in Amerika nogal wat Wagenvoords wonen. In tegenstelling tot twee vorige keren waren er dit keer evenwel geen Amerikanen, wat volgens Ben voornamelijk kwam door gezondheidsredenen, de mensen worden ouder.

Tot slot stelde Ben vast dat het 400 jaar geleden is dat Gerrit de boerderij Het Wagenvoort pachtte. Op de plek in Harfsen, aan de Wagenvoortsdijk, waar deze thans nog staat. De badges, die de bezoekers opgespeld kregen, hadden drie kleuren, rood, groen en blauw, die herinneren aan de drie stamvaders Henrick, Herman en Gerrit. Uit nader onderzoek is komen vast te staan dat er zelfs meer Wagenvoorts zijn, die echter een andere naam hebben, zoals Luenck bij t kasteel, zoals Ben stelde. In vroeger eeuwen waren die ingetrouwd op boerenerven met die naam en hadden zodoende als gebruik de erfnaam aangenomen als familienaam. De "groenen" waren afkomstig van Herman, die terug leidt tot de boerderij Wientjesvoort, waar we een aantal jaren geleden op bezoek waren. De "blauwen" stammen af van Gerrit uit Harfsen. Gerrit had vijf zonen, die allen boer zijn geworden. Vele nazaten traden in hetzelfde voetspoor. Bij navraag in de zaal bleek anno 2002 dat nog maar drie echte boeren aanwezig waren, die s morgens de koeien hadden gemolken.

Boerenleven van gisteren
Vervolgens werden de aanwezigen in twee groepen verdeeld; een groep bleef binnen voor het bekijken van het diaklankbeeld, terwijl de andere groep naar de buitenlocaties vertrok. Het diaklankbeeld werd gebracht in de taal van de voorouders, het Achterhoeks dialect, "de mooderspraoke". Fons Rouwhorst en Henk Graaskamp hebben de serie in 1995 gemaakt en zijn er in vijf jaar tijd de hele Achterhoek mee doorgetrokken. Levensfasen als geboorte, trouwen en doodgaan kwamen terug in de beelden. De titel van het diaklankbeeld was "Boernleavn van gistern. Alles geet veurbie". Ruim twee uur, onderbroken door een pauze, konden we kijken naar beelden, levensgroot geprojecteerd. Het thema was verdeeld over de vier jaargetijden. Beelden, voor de een nog herkenbaar uit de jeugd, voor anderen waren ze als een plaatje uit een boek. Maar wel indringend. Je proefde de sfeer, waarvan de samenstellers op een voortreffelijke manier in waren geslaagd, die op te roepen.

Herman Wagenvoort ere-voorzitter
Rond het middaguur was ieder weer bijeen in het Dorpscentrum, waar men zich het rijkelijk verzorgde broodbuffet goed liet smaken. Voor het begin van het middagprogramma had het Bestuur nog een bijzonderheid in petto. Oud-voorzitter en oprichter van de Stichting, Mr. Dr. Herman Wagenvoort uit Den Haag, werd benoemd tot ere-voorzitter. Huidig stichtingsvoorzitter Helene Boink-Wagenvoort uit Denekamp overhandigde hem na een warme toespraak het daarbij behorende protocol.

Helene herinnerde eraan dat de Stichting Familie Wagenvoort op 23 augustus 1986 te Den Haag was opgericht bij gelegenheid van de 100ste geboortedag van Prof. Dr. Hendrik Wagenvoort, de vader van Herman. De eerste Wagenschouws werden helemaal zelf door Herman samengesteld. De voorzitter stelde vast dat hij nog steeds veel voor de Stichting betekent ondanks zijn hoge leeftijd. Helene Boink-Wagenvoort heeft Herman vanaf het eerste uur meegemaakt, waardoor ze hem in een paar woorden kon karakteriseren: serieus, inspirerend, gedreven en vooral vasthoudend. Als dank voor alles wat Herman voor de Stichting heeft gedaan en nog doet, had het Bestuur met volledige instemming van de Raad van Advies en Bijstand besloten Herman te benoemen tot ere-voorzitter. (Hierover is elders uitvoeriger gepubliceerd in deze aflevering van de Wagenschouw).
Herman nam hierna het woord. Hij beeindigde zijn dankwoord met het uitspreken van de hoop "dat jullie de volgende keer weer aanwezig kunt zijn, en wellicht dan met jullie kinderen, want het moet doorgaan van geslacht op geslacht". Aansluitend memoreerde Herman dat enkelen hem hadden gebeld met de mededeling dat ze verhinderd waren deze familiedag bij te wonen, zoals Els Scheeren-Wagenvoorde uit Uithoorn, die nog altijd De Wagenschouw samenvattend in het Engels vertaalt voor de Amerikanen.

Museum De Lindenhof in Hengelo
Vervolgens gingen we in twee groepjes per auto naar de buitenlocaties, en wel het boerderij- en natuurmuseum De Lindenhof van Jan en Diny Wagenvoort en de boerderij en camping t Olthof van Jan en Henny Wagenvoort.

Op De Lindenhof werden we in de tot museum omgevormde boerenschuur verwelkomd door Jan Wagenvoort, "Ik vind t een zootje", zo bestempelde hij zijn collectie oude landbouwgereedschappen en werktuigen. Wat de opstelling van de spullen betreft, had hij gelijk, wat echter precies paste bij de doelstelling van Jan: er een verhaal over te vertellen. Want dat kon Jan, vertellen, als de beste, wat hij vooral had geleerd van zijn opa. In smeuig dialect. De niet-dialect sprekende gasten hadden er desgevraagd geen problemen mee. "Anders doe ik het wel in het Nederlands". "Alles is blieven liggen, zoas het was, angevuld met verzameld spul". Laten zien hoe mensen vroeger leefden. Hij hield een betoog voor herbestemmen van de boerenbehuizingen, die leeg komen te staan als gevolg van de wetgeving rond de reconstructie van het platteland. Gemeenten moeten soepeler zijn bij het herbestemmen van ruimten, zoals Jan dat bijvoorbeeld heeft gedaan in de vorm van dit museum, waarmee hij zes jaar geleden is begonnen. Een aangrenzende schuur is ingericht als ontvangstruimte, die tevens geschikt is voor seminars, waarvan door het jaar heen veel gebruik gemaakt wordt o.a. door natuurorganisaties. Boeren moeten beloond worden voor hun inzet voor het landschap en niet overal de schuld van krijgen, zoals zo vaak gebeurt, was een vurig pleidooi van Jan, die ons verder rondneuzend door het museum trakteerde op boerenwijsheden, vooral ontleend aan de tegenstelling boer en burger. "Ziej hebt allebei geliek, ze hebben allebei gelijk, de burger en de boer, omdat ze van elkaar zo weinig weten. Bijvoorbeeld: "De koe geeft geen melk, maar de melk moet er uit getrokken worden". "Wie mot weer leren vertellen", zei Jan, die onlangs een boer sprak en hem vroeg hoe het ging. "Ik magge nich klagen", zei de boer. "Ik vreug hem van wie hee nich mog klagen".

Het natuurmuseum in een vroegere stal toonde dat alle dieren en bomen "wiezer bint dan wie", zoals Jan dat zo mooi kon uitdrukken. "As de big an de tit lig van de motte, dut e de ogen dichte, want hee wil nich wetten dat zien moo n vearken is". Dit soort humor hoorden we ons tussen de uitleg over de bedoeling van de beide musea gretig aan. Want Jan kan vertellen, dat moet gezegd, als geen ander. Hij kent als mollenvanger de natuur van haver tot gort. Een opmerkelijke: "Aj net zo hard fiets as de weend, weait nich". Op wanden in de museums lazen we rake spreuken, zoals: "Wie de liefde uit het landschap haalt, haalt de rust uit zichzelf" en puntigen als "Minder hebben, maar zijn" en "Druk is langer bezig zijn". Denk er maar eens over na. Voor wie er nog eens een keer naar toe wil, het adres: Jan Wagenvoort, Kremersdijk 5, 7255 KM Hengelo (G).

Boerderij en recreatiebedrijf t Olthof te Warnsveld
Na ontvangst in de recreatiezaal van t Olthof gaf Henny Wagenvoort een uiteenzetting over het ontstaan van het familiebedrijf, dat zij en haar Jan onlangs hadden overgedaan aan een zoon en schoondochter, die nu op de boerderij wonen. Onderwijl liet ze enkele oude fotos rondgaan, waarop familieleden stonden en de vroegere situatie van de boerderij. Jans vader, Herman was afkomstig van het Timmermanshuis in Vorden. In 1957 begonnen Jan en Henny op de huidige plek van de boerderij (een gemengd bedrijf) met pensiongasten als neventak, daarna werd het logies en ontbijt. In 1972 is een ligboxenstal gebouwd. Drie jaar later werd op de hooizolder van de boerderij een slaapzaal ingericht. In 1987 is begonnen met de minicamping, waarbij inmiddels een modern openlucht zwembad. Vanwege de te geringe omvang van het bedrijf en de ligging nabij een natuurgebied was er geen toekomst meer voor de melkveetak en zijn de koeien in 1998 verkocht, waarna het bedrijf zich meer is gaan toeleggen op weidevee en op de uitbouw van de recreatietak. Henny vertelde dat dit jaar de varkens ook weg gaan. De vrijgekomen ruimte wordt dan ook gebruikt voor recreatiedoeleinden. In totaal is er nu plaats voor zes pensiongasten, terwijl de vakantieboerderij ruimte biedt aan veertig personen. Daarnaast is er de minicamping met zwembad. Ook is er stalling voor paarden en caravans. Een voorbeeld van hoe je als gevolg van reconstructie van het platteland agrarische gebouwen kunt herbestemmen. Sinds enige tijd wonen Jan en Henny in een afzonderlijke woning, gebouwd nabij de boerderij. Henny ter afsluiting: "Zo hebben wij het gedaan, en nu doen zij het op hun manier", daarbij doelend op de recente overname van de bedrijfsvoering door zoon en schoondochter. Na een rondgang over het bedrijf verraste Henny ons met een hapje. Wie denkt aan een vakantie op een boerderij in een prachtige bosrijke omgeving het adres: t Olthof, familie Wagenvoort, Dennedijk 12, 7231 RD Warnsveld.

Tot over drie jaar
Na terugkomst in het Dorpscentrum was daar ter afsluiting thee en kon nog wat worden gedronken. Tegen vijf uur was het einde van deze vijfde familiedag. Ben Wagenvoort dankte ieder voor de aanwezigheid en wenste wel thuis en tot over drie jaar. Als attentie kregen de deelnemers aan deze familiedag een gedichtenbundeltje mee, samengesteld door eerder genoemde Ab Wagenvoort, die er als besluit eentje uit voorlas, dat ging als volgt:

de boer schreef aan het eind van t jaar
"een merrie christmas" allegaar

hij wilde t goed laten verlopen
maar moest helaas een hengst verkopen.

Verslag: Hennie Boink